Özgül Öğrenme Güçlüğü

DSM IV’te Özel Öğrenme Güçlükleri dört grupta ele alınmaktadır. Bunlar:
1. Okuma Bozukluğu (Disleksi)
2. Matematik Öğrenme Bozukluğu (Diskalkuli)
3. Yazılı Anlatım Bozukluğu (Disgrafi)
4. Başka türde adlandırılamayan öğrenme bozukluklarıdır .

1.DİSLEKSİ (Okuma sorunları )

• Şimdiye kadar yapılan çalışmalara göre disleksi belirtileri şunlardır ;
• Harfleri anlamakta güçlük çekme
• Harf sırasını atlama – Harf atlama
• Kelimeleri ayırt etmede problem yaşarlar ; Benzer eş sesli harfleri karıştırma
• “teker-erkek” aynı mı, farklı mı?
•  “Çilek-keklik” aynı mı, farklı mı?
•  Hece birleştirme, hece ayırma, sözcükten hece atma, hecelerin yerini değiştirme problemleri
• Harf sırasını ters algılama: çok = koç ; en = ne ; ve = ev …
• Harf unutma: şeker = şekr
• Bilmediği veya nadiren kullanılan kelimeleri okuma ya da telaffuz etme güçlüğü
• Okuma esnasında bir sonraki alt satıra geçmede zorluk
• Hece tekrarları yapma : kardelen = kardedelen
• Kafiye (uyak) problemleri
• Ses (fonem) problemleri : harf atma, harf ekleme, harf değiştirme, ilk ses, son ses, ses eşleme, ses kaynaştırma, ses ayırma
• Okuma yaparken hayal güçlerinden kelime veya ses(harf) ekleme.
• Okurken kendini vermeyip tahmini harf(ses) veya kelime uydurma.
• Ekolali okuma , okurken noktalama işaretlerine dikkat etmeme

DİSFONİK DİSLEKSİ – işitsel kavrama ve ayırt etme becerilerinde bozukluk vardır. Dil ve sözlü ifadelerde güçlük çekerler.
DİSİDETİK DİSLEKSİ – Zihinde canlandırma yetenekleri bozuktur. Harflerin sıralanışını karıştırır, ters çevirir, günleri ayları sırayla söyleyemez.
2- DİSGRAFİ (yazma sorunları) : P,D,B,G,H,Y,S,Z,U gibi harfleri yazarken karıştırır ve ters yazar. Bazı harfleri unutur bazılarını fazladan ekler. Ayna hali yazabilir (PİLAT=TALİP)
3- DİSKALKULİ (matematik sorunları) : Diskalkuli sayma becerilerindeki kusurlu davranışlardır.
Şimdiye kadar yapılan çalışmalar göz önüne alındığında, diskalkulik bireylerin ortak özellikleri ya da diskalkulinin belirtileri şöyle özetlenebilir:

• Belleği matematiksel kullanmayı bilmemek sebebiyle yapılan hatalı hesaplamalar,
• Temel matematik becerileri içeren işlemlerin oldukça yavaş ve zor çözülmesi,
• Toplama ve çarpma işlemlerinin farklarını özelliklerini tanımadaki yetersizlik,
• Matematik problemlerinde kullanılan adım ve işlemleri sergilemede zorlanma,
• Özellikle dikkatsizlik yüzünden yapılan hataların çok olması,
• Görsel ve mekânsal işleyiş ile ilgili problemler,
• İşlemlerde sürekli on parmak kullanma,
• Sayıları kıyaslamada zorlanma, negatif ve pozitif sayıları ayırt edememe, (beş mi bir mi büyüktür, hangisi az gibi), karıştırır (6-9, 4-7, 2-5, 12-21 gibi),
• Para üstü verirken karıştırma,
• Gün, hafta, ay, mevsimler vb. kavramları anlamada güçlük çekme,
• Zamanı anlatmada, yer ve yönü bulmada zorlanma,
• Stratejik planlamada beceri eksikliği (örn: satranç oynarken),
• Matematikteki genel kavramları anlayamama ve hatırlayamama
• Kesirler konusunu anlamada zorlanma,
• Sayıların geçtiği öğrenmelerde hafıza zayıflığı,
• Matematiksel sembollerin kafa karıştırması, ( + toplama işlemi yaparken çarpma olarak x yazar )
• Günlük hayat problemlerini anlamada, bilgileri ve olayları sıralamada zorlanma,
• Basit geometrik şekilleri çizememe ve tanımlayamama.
• İşleme sağdan değil soldan başlar, eldeleri unutur ya da doğrudan sonuca yazar,

Birçok kişinin matematik ile yaşadığı problemin kaynağının diskalkuli olduğu düşünülebilir. Ancak düşünülenin aksine ilköğretim öğrencilerinin sadece %5-%7’sinin diskalkuli bulgularına sahip olduğu araştırmacılar tarafından tespit edilmiştir. Bunun için bir uzman kontrolünden geçmesi gerekir. Amerikan Psikiyatri derneğinin DSM – 5 tanı kitabına göre, Özgül Öğrenme Güçlüğünün belirtileri şunlardır :

1-) Kelime okumanın yanlış ya da yavaş ve çok gecikiyor olması; Örneğin tek tek sözcükleri yüksek sesle okurken; yanlış ya da yavaş ve duraksayarak okur, sıklıkla sözcükleri başka yerlere çeker tahmini metinle alakası olmayan yeni eklemeler de yapabilir.
2-) Okuduğu yazının anlamını örgüsünü çözmekte güçlük yaşaması: Düz yazıyı düzgün okuyabilir ancak sırayı, ilişkileri, çelişkileri, derin anlamları anlayamaz.
3-) Harf harf söyleme/yazma güçlükleri (ünlü-ünsüz harfleri ekleyebilir, ya da bunların yerini değiştirebilir).
4-) Yazılı anlatım güçlükleri; Örneğin cümleler içinde birden çok dilbilgisi ya da noktalama yanlışı yapar; paragraf düzenlemesi kötüdür; görüşlerinin yazılı anlatımı açık değildir.
5-) Sayı algısı , sayı gerçekleri ya da hesaplama güçlükleri; örneğin: sayıları bunların büyüklüğünü ve ilişkilerini anlaması kötüdür; yaşıtlarının matematik dersinden öğrendiklerinden değişik olarak , tek rakamlı sayıları eklerken parmak hesabı yapar ; sayısal hesaplamalarının ortasında yaptığı işlem örgüsünü unutur, kaybolur ve işlemleri değiştirebilir, karıştırabilir( toplamayı çıkarma çarpmayı bölme gibi.)
6-) Sayısal uslamlama (akıl yürütme) de güçlükler problem çözerken matematikle ilgili kavramları işlem örgülerini ve işlemleri uygulamakta güçlük çekerler. Örneğin bir sayı probleminde öncelikle hangi işlemin yapılacağını işlem çeşitlerinden (toplama, çıkarma, çarpma , bölme ) hangilerini nerelerde kullanacaklarını karıştırırlar ya da akıl yürütemezler.

Özgül Öğrenme Bozukluğu ile beraber başka problemler de seyredebilir. Dikkat Eksikliği hiperaktivite bozukluğu, Yaygın Gelişimsel bozukluklar duygu durum bozuklukları gibi.