Otizm Nedir?
Kelime anlamı olarak içe çekilme kendi dünyasına dönmedir.
Otizm spektrum bozukluğu, doğuştan gelen ya da yaşamın ilk yıllarında ortaya çıkan sosyal ilişkiler, iletişim, davranış ve bilişsel gelişmede gecikme ve sapmayla karmaşık bir nöro-gelişimsel farklılıktır.
Otizm tanısı konan bireylerde sosyal ilişkileri anlamada güçlük, dil gelişiminde gecikmeler, zihinsel işlevlerde dengesizlik ve duyusal tepkilere kapalılık gibi belirtiler görülmektedir. Bu gibi belirtilerin her biri görülebileceği gibi yalnızca bir kaçı da görülebilmektedir.
Oxford’un yaptığı son araştırmalara göre beyinin içindeki elektriksel akışların normal bireylerdendaha hızlı akması olarak açıklanıyor.
Tabi bunlar teoridir; Otizmin nedeni kesin olarak bilinmemektedir.
Bilim ne yazık ki bu konuda sadece tahmin yürütmektedir.
Otizm Belirtileri Nelerdir?
- En yaygın belirtilerinden birisi çocuğunuza ismiyle seslendiğinizde dönüp size bakmamasıdır. Bunu genellikle bilinçli olarak yaparlar.
- İletişim kurduğu kişiyle göz temasından kaçınırlar ya da hiç göz temasında bulunmazlar.
- Yüksek seslerden rahatsız olabilir. Ya da hiç umursamayabilir. Yani irkileceği durumda irkilmemek gibi beklentide bulunduğumuz tepkileri vermezler.
- Çevrelerinde olan bitenle pek ilgilenmezler. Örneğin üzerine top atsanız yakalamak istemeyebilir.
- Sarılma ve öpme gibi fiziksel temastan hoşlanmazlar.
- Topluluk içinde (örneğin bir parkta) yaşıtları ile diyalog kurmazlar, oyunlara katılmazlar, kendilerini izole ederler.
- Konuşabilecek döneme geldiklerinde ya konuşamazlar ya da konuşabiliyorken konuşmak istemezler.
- Genelde devrik cümleler kurup kalıp şeklinde konuşurlar.
- Konuşma şekilleri ve ses tonları tekdüzedir.
- Bir cismin bir parçasına takıntı yapabilirler. Sürekli arabanın tekerleği ile oynamak ya da ip, kablo sallamak gibi
- Sürekli iletişim kurmak istemezler. Kurarlarsa İletişim yöntemleri genelde ağlayarak ya da ebeveynin elini vücudunu yönlendirerek olur.
- Alakasız şekilde her şeye gülebilir ve kıkırdayabilirler.
- Normal çocuklar gibi hayal kurarak oyun oynamazlar.
- Sürekli aynı oyunları oynarlar.
- Farklı farklı renkler ve ışıklar ilgilerini çekerler. Tablet, akıllı cep telefonu, televizyon gibi ürünler saçtığı ışıklarından dolayı onlarla zaman geçirmekten aşırı hoşlanırlar.
- Başkalarının duygularını anlamada güçlük çekebilirler.
- Bazen çok inatçı ve hırçın olabilirler.
Otizmin Çeşitleri:
Otizm, tek bir şekilde değerlendirilemez. Çoğu genetik ve çevresel faktörlerin birleşiminden etkilenen birçok alt tipi vardır. Dolayısıyla nöro-gelişimsel bir bozukluk olan otizm, her çocukta farklı belirtilerle ortaya çıkmakla birlikte sergilenen bu belirtilerin şiddeti de farklılık gösterir. Bu durum otizm çeşitleri konusunda geniş bir yelpazenin oluşmasına sebep olur. Yelpazenin bir tarafı şiddetli belirtileri temsil eden türlerle tanımlanırken, diğer tarafı daha hafif belirtileri temsil eden türleri tanımlanır. Otizmin en yaygın bilinen ve duyulan çeşitleri:
Yaygın Gelişimsel Bozukluk (1-2-3 aşama): Erken çocuklukta başlayan sosyal beceri, dil gelişimi ve davranış alanında yaşına uygun gelişmeme veya belli kayıpların olduğu bir grup psikiyatrik bozukluktur. Aşama aşama ve bireyden bireye farklılıklar gösterir, ayrışmamış bozukluklardır.
Atipik Otizm: Otizmin başlangıcı anlamına gelir. Otizm spektrum bozukluğu belirtilerine sahip ancak tanı konacak kadar yeterli kriterleri sağlamayan çocuklara verilen tanıya Atipik otizm denir. Atipik otizmde konuşmada zorluk, iletişim kurmada güçlük, gelişimde bozukluklar, tekrarlayıcı konuşmalar, sosyalleşmede sorun yaşama gibi belirtiler bulunur ancak bu belirtiler daha geç yaşlarda ortaya çıkabilir veya tam tanı konmasını engelleyecek şekilde çok az görülebilir.
Çocukluk Disintegratif Bozukluğu: Çocuğun normal gelişim gösterirken bir süre sonra kendiliğinden gerilediği otistik bozukluktur. Çocuk normal gelişim seyrinde konuşuyor, yürüyor sosyal becerileri tam gidiyorken birden gerilemeye ve içine çekilmeye başlar. Gerilemenin ortaya çıktığı yaş değişiklik gösterir ve bu gerilemenin tanımına göre iki ile on yaş arasında görülebilir. Gerileme çok ani olabilir ve hatta çocuklar ebeveynlerini şaşırtacak şekilde bu konudaki kaygılarını dile getirebilir. Bazı çocuklar halüsinasyon gördüklerini söyler ya da gördükleri zannedilebilir ama en belirgin belirti kazanılan becerilerin kaybıdır. Bu birçok yazar tarafından hem çocuğun hem de ailenin geleceğini etkileyen çok kötü bir durum olarak belirtilmiştir. Tüm yaygın gelişimsel bozukluklarda olduğu gibi ÇDB için doğru tedavinin ne olduğu konusunda tartışmalar bulunmaktadır. Heller sendromu ya da dezintegratif psikoz olarak da bilinir.
Asperger Sendromu : Bu sendrom, tipik olarak Otistik çocuklarda görülen sosyal ilişki ve iletişim sorunları ve aynı zamanda duygu durum sorunları görülebilir. İlgi alanları dardır ama normal bireylerden daha fonksiyoneldir (örn. Hangi tarihin hangi güne geldiğini hesaplamak, uzun bir metni ezberlemek gibi). Çok sınırlı bir konuda çok derin bilgilere sahip olurlar. Otizmden farklı olarak, zamanında konuşmaya başlarlar. Aşırı bilgiçlik ve el becerilerinde özel sorunlar çok tipiktir. Bu çocuklar normal veya üstün zeka’ya sahiptirler. Daha çok Mekanik işler ile ilgilenirler. Davranış sorunları olur. El-kol hareketleri mimikler ve vücut dilini kullanma konusunda sorunları vardır. Doğru rehberlik ve eğitimle normal bireylerden çok daha başarılı işler becerebilirler.
Rett Sendromu: Rett Sendromu, her ırkta ve her kökende, sadece kız çocuklarında görülen nörolojik bir rahatsızlıktır. Bu sendromun, erkeklerde de görülebileceği bilinmektedir. Fakat erkek ceninlerde bu durum annenin düşük yapması, doğum anında ölüm veya anne karnında erken ölüm gibi durumlarla sonuçlanmaktadır. Rett Sendromu olan bireyde nöbet, nefes alma bozuklukları, diş gıcırdatma ve skolyoz gibi problemler de genelde ortaya çıkar. Klinik belirtiler arasında baş büyüme hızının azalması ve bazen mikrosefali, küçük el ve ayaklar bulunur. Bilişsel bozukluk ve gerileme döneminde de sosyalleşme sorunları da belirtiler arasında görülür. Otizmin en ağır bozukluğudur.
Tedavisi
Otizmin ve Otizm çeşitlerinin belli bir tedavisi yoktur. Birçok tedavisi vardır. Bu alanda ne yazık ki çok fazla bilgi kirliliği ve çok fazla uzman yanılgısı vardır. Buraya sadece asperger sendromu veya atipik otizmle ilgili 50 sayfa bilgi yazabilirdik; fakat en başta söylediğimiz gibi otizm çok geniş bir yelpazedir, bireyden bireye farklılık gösterir. Uzmanlar tanılamak amaçlı belli bir kalıba sığdırır, tedavisiyse bambaşka bir kombinasyondur. Çocuğunuzun odasının renginden, beslenme şekline, psiko eğitsel terapilerden bire bir aldığı özel eğitime kadar, doğru ve yalnızca çocuğunuz için hazırlanmış bir program gerekir. Kardelen Özel Eğitim Ailesi olarak alanında uzmanlardan oluşan ekibimizle, çocuğunuzun testlerini yapıp sadece ona özel bir program hazırlayıp sizi bilgilendirebiliriz.